જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટના પ્રારંભ સમયેના કાર્યક્રમમાં પ્રધાનમંત્રીનુ સંબોધન:

કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથી, ડૉ. જીતેન્દ્ર સિંહજી, દેશભરમાંથી અહીં હાજર બધા વૈજ્ઞાનિકો, અન્ય મહાનુભાવો, દેવીઓ અને સજ્જનો!

આજે ભારતે સંશોધનની દુનિયામાં ખૂબ જ ઐતિહાસિક પગલું ભર્યું છે. જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટને પાંચ વર્ષ પહેલાં મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. દરમિયાન, કોવિડના પડકારો છતાં, આપણા વૈજ્ઞાનિકોએ ખૂબ જ મહેનતથી આ પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ કર્યો છે. મને ખુશી છે કે દેશની 20 થી વધુ અગ્રણી સંશોધન સંસ્થાઓ જેમ કે IISc, IITs, CSIR અને BRIC એ આ સંશોધનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. આ પ્રોજેક્ટનો ડેટા, 10,000 ભારતીયોનો જીનોમ ક્રમ, હવે ભારતીય જૈવિક ડેટા સેન્ટરમાં ઉપલબ્ધ છે. મને વિશ્વાસ છે કે આ પ્રોજેક્ટ બાયોટેકનોલોજી સંશોધન ક્ષેત્રે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. આ પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા તમામ સાથીદારોને હું ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું.

મિત્રો,

જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટ ભારતની બાયોટેકનોલોજી ક્રાંતિમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે. મને કહેવામાં આવ્યું છે કે આ પ્રોજેક્ટની મદદથી અમે દેશમાં વૈવિધ્યસભર આનુવંશિક સંસાધન બનાવવામાં સફળ થયા છીએ. આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ, દેશમાં વિવિધ વસ્તીના 10 હજાર લોકોના જીનોમ સિક્વન્સિંગ કરવામાં આવ્યા છે. હવે આ ડેટા આપણા વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકો માટે ઉપલબ્ધ થવાનો છે. આનાથી આપણા વિદ્વાનો અને આપણા વૈજ્ઞાનિકોને ભારતના આનુવંશિક પરિદૃશ્યને સમજવામાં ઘણી મદદ મળશે. આ માહિતી સાથે, દેશની નીતિ નિર્માણ અને આયોજનનું કાર્ય પણ સરળ બનશે.

મિત્રો,

તમે બધા અહીં તમારા ક્ષેત્રના નિષ્ણાતો છો, મહાન વૈજ્ઞાનિકો છો. તમે એ પણ જાણો છો કે ભારતની વિશાળતા અને વિવિધતા ફક્ત ખોરાક, ભાષા અને ભૂગોળ સુધી મર્યાદિત નથી. ભારતમાં રહેતા લોકોના જનીનોમાં ઘણી વિવિધતા છે. આવી સ્થિતિમાં, રોગોની પ્રકૃતિ પણ કુદરતી રીતે વિવિધતાથી ભરેલી હોય છે. તેથી, એ જાણવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે કયા પ્રકારની દવા કયા વ્યક્તિને ફાયદો કરશે. આ માટે નાગરિકોની આનુવંશિક ઓળખ જાણવી જરૂરી છે. હવે, સિકલ સેલ એનિમિયાનો રોગ આપણા આદિવાસી સમાજમાં એક મોટું સંકટ છે. આનો સામનો કરવા માટે, અમે એક રાષ્ટ્રીય મિશન શરૂ કર્યું છે. પરંતુ આમાં પડકારો પણ ઓછા નથી. શક્ય છે કે સિકલ સેલની સમસ્યા જે આપણા આદિવાસી સમાજમાં એક વિસ્તારમાં છે, તે બીજા વિસ્તારના આદિવાસી સમાજમાં ન પણ હોય, તે ત્યાં અલગ પ્રકારની હોઈ શકે છે. આ બધી બાબતો આપણે ત્યારે જ ચોક્કસ જાણી શકીશું જ્યારે આપણી પાસે સંપૂર્ણ આનુવંશિક અભ્યાસ હશે. આ ભારતીય વસ્તીના અનન્ય જીનોમિક પેટર્નને સમજવામાં મદદ કરશે. અને માત્ર ત્યારે જ આપણે ચોક્કસ જૂથની ચોક્કસ સમસ્યાઓ માટે ખાસ ઉકેલો અથવા અસરકારક દવાઓ તૈયાર કરી શકીએ છીએ. મેં સિકલ સેલનું ઉદાહરણ આપ્યું છે. પણ વાત આટલા પૂરતી મર્યાદિત નથી, મેં આ ફક્ત ઉદાહરણ તરીકે કહ્યું. ભારતમાં, આપણે હજુ પણ મોટા ભાગના આનુવંશિક રોગોથી અજાણ છીએ, એટલે કે, એક પેઢીથી બીજી પેઢીમાં સ્થાનાંતરિત થતા રોગો. જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટ ભારતમાં આવા તમામ રોગો માટે અસરકારક સારવાર વિકસાવવામાં મદદ કરશે.

મિત્રો,

21મી સદીમાં, બાયોટેકનોલોજી અને બાયોમાસનું સંયોજન ભારતના બાયો અર્થતંત્રના વિકાસના પાયાનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. બાયો ઇકોનોમીનો ધ્યેય કુદરતી સંસાધનોનો યોગ્ય ઉપયોગ, બાયો-આધારિત ઉત્પાદનો અને સેવાઓનો પ્રચાર અને આ ક્ષેત્રમાં નવી રોજગારીની તકોનું સર્જન છે. બાયો ઇકોનોમી ટકાઉ વિકાસને વેગ આપે છે અને નવીનતા માટે તકો પૂરી પાડે છે. મને ખુશી છે કે છેલ્લા 10 વર્ષમાં દેશની બાયો ઇકોનોમી ઝડપથી આગળ વધી છે. 2014માં 10 અબજ ડોલરનું બાયો ઇકોનોમી આજે 150 અબજ ડોલરથી વધુ થઈ ગયું છે. ભારત પણ તેની બાયો-ઇકોનોમીને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવામાં વ્યસ્ત છે. તાજેતરમાં, ભારતે બાયો E3 પોલિસી શરૂ કરી છે. આ નીતિનો વિઝન એ છે કે ભારત IT ક્રાંતિની જેમ વૈશ્વિક બાયોટેક લેન્ડસ્કેપમાં એક નેતા તરીકે ઉભરી આવે. આપ સૌ વૈજ્ઞાનિકોની આમાં મોટી ભૂમિકા છે અને આ માટે હું આપ સૌને શુભકામનાઓ પાઠવું છું.

મિત્રો,

આજે, ભારતે વિશ્વના એક મુખ્ય ફાર્મા હબ તરીકે બનાવેલી ઓળખને એક નવું પરિમાણ આપી રહ્યું છે. છેલ્લા દાયકામાં, ભારતે જાહેર આરોગ્યસંભાળ અંગે ઘણા ક્રાંતિકારી પગલાં લીધાં છે. કરોડો ભારતીયો માટે મફત સારવાર સુવિધાઓ, જન ઔષધિ કેન્દ્રોમાં 80% ડિસ્કાઉન્ટ પર દવાઓની ઉપલબ્ધતા, આધુનિક તબીબી માળખાનું નિર્માણ, આ છેલ્લા 10 વર્ષની મુખ્ય સિદ્ધિઓ છે. કોરોના સમયગાળા દરમિયાન, ભારતે સાબિત કર્યું છે કે આપણું ફાર્મા ઇકોસિસ્ટમ કેટલું સક્ષમ છે. ભારતમાં દવાઓના ઉત્પાદન માટે મજબૂત પુરવઠા અને મૂલ્ય શૃંખલા બનાવવાનો અમારો પ્રયાસ છે. જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટ હવે આ દિશામાં ભારતના પ્રયાસોને નવી ગતિ આપશે અને તેને નવી ઉર્જાથી ભરી દેશે.

મિત્રો,

આજે વિશ્વ વૈશ્વિક સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે ભારત તરફ જોઈ રહ્યું છે. આ આપણી ભાવિ પેઢીઓ માટે એક જવાબદારી અને તક બંને છે. તેથી આજે ભારતમાં એક ખૂબ જ મોટી સંશોધન ઇકોસિસ્ટમનું નિર્માણ થઈ રહ્યું છે. છેલ્લા 10 વર્ષોમાં, શિક્ષણના દરેક સ્તરે સંશોધન અને નવીનતા પર ઘણો ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. આજે, અમારા વિદ્યાર્થીઓ 10 હજારથી વધુ અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સમાં દરરોજ નવા પ્રયોગો કરી રહ્યા છે. યુવાનોના નવીન વિચારોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે દેશભરમાં સેંકડો અટલ ઇન્ક્યુબેશન સેન્ટરોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. પીએચડી દરમિયાન સંશોધન માટે પીએમ રિસર્ચ ફેલોશિપ યોજના પણ ચલાવવામાં આવી રહી છે. બહુ-શાખાકીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય સંશોધન ભંડોળની રચના કરવામાં આવી છે. અનુસંધાન નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન અંતર્ગત, દેશમાં વિજ્ઞાન, એન્જિનિયરિંગ, પર્યાવરણ અને આરોગ્ય જેવા દરેક ક્ષેત્રમાં નવી પ્રગતિ થવા જઈ રહી છે. સનરાઇઝ ટેકનોલોજીમાં સંશોધન અને રોકાણ વધારવા માટે, સરકારે 1 લાખ કરોડ રૂપિયાનું ભંડોળ બનાવવાનો પણ નિર્ણય લીધો છે. આનાથી બાયો-ટેકનોલોજી ક્ષેત્રનો પણ વિકાસ થશે અને યુવા વૈજ્ઞાનિકોને ઘણી મદદ મળશે.

મિત્રો,

તાજેતરમાં, સરકારે વન નેશન વન સબસ્ક્રિપ્શન અંગે બીજો એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય લીધો છે. અમારી સરકાર એ સુનિશ્ચિત કરશે કે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ અને સંશોધકોને વિશ્વના પ્રતિષ્ઠિત જર્નલો સુધી સરળતાથી પહોંચ મળે અને તેમને પૈસા ખર્ચવા ન પડે. આ બધા પ્રયાસો ભારતને 21મી સદીના વિશ્વનું જ્ઞાન કેન્દ્ર અને નવીનતા કેન્દ્ર બનાવવામાં ખૂબ મદદ કરશે.

મિત્રો,

આપણા પ્રો પીપલ ગવર્નન્સ, આપણા ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરે દુનિયાને એક નવું મોડેલ આપ્યું છે. મને વિશ્વાસ છે કે જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટ પણ આનુવંશિક સંશોધન ક્ષેત્રે ભારતની છબીને વધુ મજબૂત બનાવશે. ફરી એકવાર, જીનોમ ઇન્ડિયાની સફળતા માટે આપ સૌને મારી શુભકામનાઓ.

આભાર. નમસ્તે.